Kansere Yol Açabilen Virüsler
Çoğu insan virüsleri, yaz aylarında yakalanılan kötü bir soğuk algınlığına neden olan küçük organizmalar olarak düşünür. Ancak bazı virüslerin kansere yol açabileceğini öğrenmek sizi şaşırtabilir.
Bununla birlikte, kansere neden olabilen bir virüsle enfekte olsanız bile, kesin olarak bu hastalığa yakalanacağınız anlamına gelmez. Aşı yaptırmak ve yaşam tarzınızı değiştirmek gibi önlemlerle bu virüslerden korunabilirsiniz.
Hepatit B ve Hepatit C Virüsleri
HBV ve HCV, bazen karaciğer kanserine yol açabilen karaciğer enfeksiyonlarına neden olabilir. Bu virüsler, enjektör paylaşımı, korunmasız cinsel ilişki veya kontamine kanla yapılan bir kan transfüzyonu yoluyla bulaşır.
Doktorlar, HBV ve HCV enfeksiyonlarını ilaçlarla tedavi edebilir. HCV genellikle birkaç aylık tedaviyle vücuttan atılabilir. HBV için ise kesin bir tedavi yoktur, ancak ilaçlar karaciğer hasarı ve kanser riskini azaltabilir.
HBV için bir aşı bulunmaktadır, ancak HCV için henüz bir aşı yoktur. HBV’ye yakalanma riski yüksek olanlar, özellikle HIV taşıyanlar, enjeksiyon yoluyla uyuşturucu kullananlar veya sağlık çalışanları mutlaka hepatit aşısı yaptırmalıdır.
Kaposi Sarkomu ile İlişkili Herpes Virüsü (KSHV)
KSHV, Kanser Sarkomu adı verilen kan damarlarında gelişen bir kanser türüne ve ayrıca iki tür lenfomaya yol açabilen bir herpes virüsüdür.
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde bu virüsün kansere yol açma olasılığı daha yüksektir. Organ nakli yapılanlar, kemoterapi görenler veya AIDS hastaları özellikle risk altındadır.
Bu virüs cinsel ilişki sırasında bulaşabilir, bu yüzden korunmak için prezervatif kullanmak ve cinsel partner sayısını sınırlamak önemlidir. Aynı zamanda kan ve tükürük yoluyla da bulaşabilir.
Merkel Hücre Polioma Virüsü (MCV)
MCV, ciltte yaygın olarak bulunan bir virüstür. Çoğu insanda herhangi bir belirti göstermez veya kansere yol açmaz. Ancak bazı kişilerde, nadir görülen Merkel hücreli karsinom adı verilen bir cilt kanseri gelişebilir.
Cilt kanserinden korunmanın en önemli yollarından biri, güneşe çıkarken en az 30 SPF içeren bir güneş koruyucu kullanmaktır.
Human Papilloma Virüsü (HPV)
HPV, 200’den fazla virüs türünden oluşan bir gruptur ve bunların en az bir düzinesi kansere neden olabilir. HPV cinsel yolla bulaşabilir.
HPV çoğu zaman vücuttan kendiliğinden temizlenir ve herhangi bir sağlık sorununa yol açmaz. Ancak, bazı kişilerde rahim ağzı, vajina, vulva, penis, anüs, bademcik veya dil kanserine neden olabilir.
HPV aşıları bu virüsün bulaşmasını önleyebilir. Sağlık yetkilileri, 9 ila 26 yaş arasındaki herkesin (daha önce aşılanmamışsa) aşı olmasını önermektedir. 27-45 yaş arası bireyler için de FDA tarafından onaylanmış bir HPV aşısı bulunmaktadır, ancak bu yaş grubundakilerin aşı olup olmama konusunda doktorlarıyla görüşmesi önerilir.
HIV
HIV, korunmasız cinsel ilişki ve enfekte olmuş iğneler yoluyla bulaşır. Ayrıca, hamilelik sırasında anneden bebeğe veya emzirme yoluyla da geçebilir.
HIV taşıyan kişilerde bağışıklık sistemi zayıflar ve bu durum şu kanser türlerinin görülme riskini artırır:
• Kaposi sarkomu
• Non-Hodgkin lenfoma
• Rahim ağzı kanseri
HIV’i önlemek için prezervatif kullanmalı ve enjektör paylaşımından kaçınmalısınız. Ayrıca, PrEP (pre-exposure prophylaxis) ve PEP (post-exposure prophylaxis) gibi HIV önleyici ilaçlar da kullanılabilir.
HIV için henüz bir tedavi bulunmasa da, ilaçlarla kontrol altına alınabilir.
İnsan T-Hücreli Lenfotropik Virüs Tip 1 (HTLV-1)
HTLV-1, T hücrelerini (bir tür beyaz kan hücresi) enfekte eden bir virüstür ve lösemi ile lenfomaya yol açabilir.
HTLV-1, aşağıdaki yollarla bulaşabilir:
• Anneden bebeğe doğum veya emzirme sırasında
• Enfekte iğnelerin paylaşımı
• Organ nakli
• Korunmasız cinsel ilişki
HTLV-1 virüsü taşıyanların %2 ila %5’i yetişkin T-hücreli lösemiye veya diğer sağlık sorunlarına yakalanabilir. Ancak, kimlerin lösemiye yakalanacağı net olarak bilinmemektedir.
HTLV-1’in kesin bir tedavisi yoktur ve ömür boyu vücutta kalır. Ancak, düzenli sağlık kontrolleri yaptırarak kanser riskini azaltabilirsiniz. Virüsün yayılmasını önlemek için prezervatif kullanmalı ve cinsel partner sayınızı sınırlamalısınız. Enfekte bir kadınsanız, bebeğinizi emzirmemelisiniz.
Epstein-Barr Virüsü (EBV)
EBV, çok yaygın bir virüstür ve çoğu insan hayatının bir döneminde bu virüse yakalanır. Çoğu insanda herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak bazı durumlarda, mononükleoz (öpücük hastalığı), viral menenjit ve zatürre gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Ayrıca, EBV bazı kanser türleriyle ilişkilendirilmiştir:
• Burkitt lenfoması
• Nazofarengeal karsinom (üst boğaz kanseri)
• Hodgkin ve non-Hodgkin lenfomaları
• T-hücreli lenfomalar
• Organ nakli sonrası lenfoproliferatif bozukluk (beyaz kan hücrelerinin aşırı çoğalması)
• Leiomiyosarkom (yumuşak doku kanseri)
EBV’den korunmak için, virüsü taşıyan biriyle öpüşmekten kaçınmalı, içecekleri, yiyecekleri veya kişisel eşyaları paylaşmamalısınız.
EBV enfeksiyonu için özel bir tedavi yoktur, ancak bol sıvı tüketmek, dinlenmek ve ağrı kesici kullanmak belirtileri hafifletebilir.
Sonuç
Herkesin vücut yapısı farklıdır ve kansere yol açabilen bu virüslerden korunmanın en iyi yolu aşılar, güvenli cinsel ilişki ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemektir. Eğer bu virüslerden biriyle enfekte olup olmadığınızı merak ediyorsanız veya kansere karşı risk altında olduğunuzu düşünüyorsanız, mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Kaynak:
Yazan: Loraine Fick
Tıbbi Değerlendirme: Dr. Minesh Khatri (14 Ağustos 2022)